οικογένεια και γονιμότητα στην Ελλάδα

Γαμηλιότητα (γάμοι ανά 1000 κατοίκους): από τη δεκαετία του ’60 παρατηρείται πτωτική τάση της γαμηλιότητας στην Ελλάδα. Ενώ το 1965 το ποσοστό γαμηλιότητας ήταν 9.4%, το 1995 το ποσοστό πέφτει στο 6.1%. Παρόλα αυτά το ποσοστό είναι υψηλότερο από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (5.1%).

απόδοση αιτιών ή αλλιώς πως φτιάχνουμε θεωρίες για τον κοινωνικό κόσμο

Προσπαθούμε να κατανοήσουμε, να ελέγξουμε και να προβλέψουμε τη συμπεριφορά άλλων ανθρώπων κι αυτό το θεωρούμε ζωτικό για την καθημερινότητά μας. Η πολυπλοκότητα του κοινωνικού κόσμου και των ποικίλων ερεθισμάτων του καθιστούν την ακρίβεια σε αυτή τη διαδικασία αδύνατη. Απλοποιούμε όμως γνωστικά τον κόσμο και καταλήγουμε σε κάποιες βασικές αρχές που μας βοηθούν να τον οργανώσουμε.

αλλαγή στερεοτύπων: η υπόθεση της επαφής

Η πιο δημοφιλής θεωρία για τη βελτίωση των διομαδικών σχέσεων είναι η υπόθεση της επαφής που πρωτοδιατυπώθηκε από τον Allport (1954). Η θεωρία υποστηρίζει πως η επαφή μεταξύ δύο ομάδων θα έχει θετικές συνέπειες στη μείωση των προκαταλήψεων. Δεν θέλει και πολύ να σκεφτεί κανείς πως η εμπειρία για την επαφή διαφορετικών ομάδων μόνο τις προκαταλήψεις δε μειώνει. Τα πειράματα του Sherif άλλα δείχνουν. Έτσι διατυπώθηκε πως απλή επαφή δεν αρκεί αν δε συντρέχουν κάποιες προϋποθέσεις (Pettigrew, 1998):

γιατί τα αγόρια τα καταφέρνουν καλύτερα από τα κορίτσια στα μαθηματικά;II

Η έρευνα της Beilock και των συνεργατών της (2007) έδειξε πως η ενεργοποίηση του στερεότυπου πως τα αγόρια είναι καλύτερα στα μαθηματικά είναι ικανή να προκαλέσει στα κορίτσια άγχος εμποδίζοντας έτσι τη χρήση των νοητικών εργαλείων που απαιτούνται για την επίλυση μαθηματικών προβλημάτων.

η θεωρία της κοινωνικής ταυτότητας

Σύμφωνα με τους Tajfel και Turner (1979), η κοινωνική ταυτότητα αποτελείται από εκείνες τις όψεις της αυτοεικόνας ενός ατόμου που προέρχονται από τις κοινωνικές κατηγορίες ή ομάδες στις οποίες θεωρεί το άτομο ότι ανήκει.

το υπόδειγμα των ελάχιστων ομάδων (minimal group paradigm)

Στο κλασικό πείραμα του υποδείγματος των ελάχιστων ομάδων ο Tajfel και οι συνεργάτες του (Tajfel, Flament, Billig and Bundy, 1971) προσπάθησαν να εξηγήσουν για πιο λόγο εμφανίζεται ανταγωνισμός ανάμεσα σε ομάδες χωρίς να υπάρχει πραγματική σύγκρουση συμφερόντων. Σε αυτό το πείραμα εξετάστηκαν οι ελάχιστες προϋποθέσεις που ήταν αναγκαίες για την εμφάνιση διομαδικού ανταγωνισμού. Τα αποτελέσματα ήταν συγκλονιστικά: η ύπαρξη και μόνο ομάδων, ανεξάρτητα αν έχουν νόημα για κάποιον ή όχι, αρκεί για να δημιουργηθεί διάκριση!

τα πειράματα των θερινών κατασκηνώσεων και η θεωρία της ρεαλιστικής σύγκρουσης

Η βασική αρχή στην οποία στηρίζεται η θεωρία της ρεαλιστικής σύγκρουσης (Campbell,1965, Sherif, 1967) είναι πως ο ανταγωνισμός μεταξύ ομάδων έχει ως αποτέλεσμα αρνητικές στάσεις και συμπεριφορές ανάμεσα σε ομάδες. Με άλλα λόγια, μια πραγματική (ή και φανταστική) σύγκρουση συμφερόντων δύο ή περισσότερων ομάδων για περιορισμένους πόρους (αγαθά εν ανεπαρκεία) δημιουργεί ρεαλιστική σύγκρουση μεταξύ αυτών των ομάδων με αποτέλεσμα αρνητικές στάσεις και συμπεριφορές.

γιατί τα αγόρια τα καταφέρνουν καλύτερα από τα κορίτσια στα μαθηματικά; I

Μπορούν να δοθούν διάφορες ερμηνείες για τη σχέση αγοριών και κοριτσιών με τα μαθηματικά όπως για παράδειγμα οι μικρές διαφορές σε ορισμένες δεξιότητες, η διαφορετική ενίσχυση από την πλευρά των δασκάλων, ο ρόλος των στερεότυπων αντιλήψεων για το φύλο και οι ρόλοι του φύλου, καθώς και οι πεποιθήσεις για τις ικανότητες των αγοριών και των κοριτσιών.

η δομή της οικογένειας και η γυναικεία καταπίεση

Όταν αναφερόμαστε στη δομή της οικογένειας αναφερόμαστε σε μια ιεραρχία όπου ο πατέρας εξουσιάζει τη γυναίκα και τα παιδιά και η γυναίκα και τα παιδιά εξαρτώνται από τον πατέρα. Η δομή αυτή χαρακτηρίζει την οικογένεια στις περισσότερες από τις μορφές οικογένειας που γνωρίζουμε. Η ερώτηση του πως διαμορφώνονται οι ρόλοι των δύο φύλων μέσα στην οικογένεια με τη συγκεκριμένη δομή που τοποθετεί τη γυναίκα σε υποδεέστερη θέση από αυτή του άνδρα παρήγαγε ποικίλες ερμηνείες. Άλλες που αναφέρονται στη φυσική κατωτερότητα της γυναίκας και άλλες που αφορούν τους διαφορετικούς ρόλους που κλήθηκαν άνδρες και γυναίκες να αναλάβουν εντός και εκτός της οικογένειας. Δεδομένου του ότι οι γυναικείοι ρόλοι ταυτόχρονα θεωρούνται υποδεέστεροι διάφορες ερμηνείες προσπάθησαν να δοθούν. Τέτοιες προσφέρουν τόσο οι αναλύσεις του Μόργκαν και του Ένγκελς όσο και η σύγχρονη ανθρωπολογία και ψυχολογία. Δίπλα σε αυτές ,εκπρόσωποι του φεμινιστικού κινήματος της δεκαετίας του ’70 δίνουν τις δικές τους ερμηνείες.

ιστορία της οικογένειας: από το μεσαίωνα στους νεότερους χρόνους

Ήδη από το 15^ο αιώνα αρχίζουν να διαφαίνονται σημαντικές αλλαγές στην οικογένεια άμεσα συνδεδεμένες με τις νέες οικονομικές συνθήκες που διαμορφώνονται που διαχωρίζουν σιγά σιγά την παραγωγή από τη ζωή της οικογένειας. Αυτή η εξέλιξη συμβαδίζει με την απομάκρυνση της οικογένειας από το δημόσιο και την οριοθέτησή της στο εσωτερικό της, στο ιδιωτικό. Παρουσιάζονται νέα στοιχεία στην οικογένεια τα οποία αποτελούν η μεγαλύτερη ηλικία σύναψης γάμου, η επιλογή νέας κατοικίας για την οικογένεια και η παραμονή των παιδιών σε άλλη οικογένεια μέχρι το γάμο τους. Το τελευταίο είχε σαν στόχο την ωρίμανση του παιδιού και την απόκτησης υπευθυνότητας και αυτονομίας. Στα πλαίσια αυτής της αντίληψης η μεταχείριση των παιδιών υπερβαίνει τα όρια της αυστηρής διαπαιδαγώγησης και φτάνει στα όρια της κακοποίησης.